ქალაქს სიხალვათე სჭირდება — MSHENEBLOBA.INFO
Close [X]
Facebook:
MSHENEBLOBA.info



article409.jpg
31 იანვ 2017
ზურაბ ბაქრაძე: ქალაქს სიხალვათე სჭირდება

  ტენდენცია, რომელიც მშენებლობაში წინა ხელისუფლების მოსვლისთანავე ჩამოყალიბდა, ბოლო წლებში არ შეცვლილა.

28 ივნისს საქართველოს პარლამენტმა მესამე მოსმენით დაამტკიცა ,,პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის შესახებ კანონში“ შესატანი ცვლილებების პროექტი. ცვლილებების მიზანი სამშენებლო სამართალდამრღვევი პირების საჯარიმო სანქციებისგან განთავისუფლებაა. კანონის მიხედვით, სამართალდამრღვევი პირები საჯარიმო სანქციების თავის არიდების მიზნით, შენობებს საჯარო რეესტრში არ არეგისტრირებენ, ამიტომ მსგავსი მექანიზმის გარკვეული დროით შემოღება ხელს შეუწყობს უკვე აშენებული შენობების რეგისტრაციასა და ექსპლოატაციაში შესვლას. საკანონმდებლო ცვლილებებისა და ზოგადად, ქალაქმშენებლობაში ბოლო წლებში გამოკვეთილი ტენდენციების შესახებ ,,ლიბერალი“ ქალაქთმგეგმარებელ ზურაბ ბაქრაძესთან ინტერვიუს გთავაზობთ.

რატომ მიიჩნევთ, რომ სამშენებლო ნორმების დარღვევით აშენებული შენობების რეგისტრაციისთვის ამ მექანიზმის გამოყენება გამართლებული არაა?

მაგ შემთხვევაში შეიძლებოდა გვეფიქრა, რომ ქალაქმშენებლობაში მთავარი რეგისტრაცია ყოფილა და არა მშენებლობების არსებითი მხარე. ის, რომ რეგისტრაციისთვის დავუშვებთ უწესობას, არასერიოზული არგუმენტია. ამ კანონის მთავარი ნაკლი ისაა, რომ ექსპლოატაციაში წესების დარღვევით აგებულ  შენობებს მიიღებენ. მაგალითად, შენობებს სადაც დაცული არაა სახანძრო ნორმები, ან მედეგობის პირობები და ექსპლოატაციაში შესვლის შემდეგ იქ მცხოვრები თუ მომუშავე ადამიანები ხიფათის წინაშე აღმოჩნდებიან - შეიძლება შენობა დაინგრეს, ან ხანძრის შემთხვევაში ვერ მოხერხდეს ევაკუაცია. ქვეყნებში, სადაც ამას ჯეროვანი ყურადღება არ ექცევა, ასეთი რაღაცები ხდება. საბჭოეთში მსგავსი რამ იშვიათობა იყო, რაკი უსაფრთხოება ძალიან მკაცრად იყო დაცული. მას მერე, რაც საქართველო უფრო და უფრო დაემსგავსა მესამე სამყაროს ქვეყნებს, ეს საშიშროება გაიზარდა.

კანონში საუბარია, რომ ჯარიმისგან გათავისუფლდებიან მშენებლობების მწარმოებლები თუ დაშვებულ დარღვევებს გამოასწორებენ. თუკი დარღვევების გამოსწორება შესაძლებელია, რატომ რჩება მშენებლების ამნისტირება პრობლემად?

დარღვევათა გამოსწორების წინაპირობა შენობათა ძალზე მცირე ნაწილს აქვს. გარდა ამისა, ამ კანონს აზრი იმ შემთხვევაში ექნებოდა, თუ ის მძიმე და მსუბუქ დარღვევებს განარჩევდა, მაგრამ, სამწუხაროდ, ასე არ არის. კანონი, ფაქტობრივად, ყველანაირ დარღვევას უპირობოდ „ერთ ქვაბში“ ყრის  და შესაძლებლობას ქმნის ექსპლოატაციაში მიიღონ შენობა იმის მიუხედავად, რამდენად მძიმე დარღვევითაა აშენებული. რა თქმა უნდა,  უმნიშვნელო დარღვევებით აშენებული შენობა არსებით საფრთხეებს, ან საზოგადოებრივი სივრცის ძლიერ დეფორმაციებს არ იწვევს და ასეთ შემთხვევებში ამნისტია დასაშვებია. მძიმე დარღვევის შემთხვევებში კი ამნისტია არ შეიძლება. დარღვევების კლასიფიცირება  წესით მშენებლობის ნებართვის გამცემმა ორგანოებმა უნდა მოახდინონ, რომლებსაც იმავდროულად მშენებლობის ზედამხედველობაც უნდა ევალებოდეთ. ჩვენთან მშენებლობის უფლების გამცემი სამსახური ცალკეა და მშენებლობის ზედამხედველობისა - ცალკე, რაც თავისთავად არაჯანსაღი მოვლენაა, რადგან მშენებლობის უფლების გამცემი პროექტს უკეთ იცნობს და ამიტომ ზედამხედველობასაც უკეთ შეძლებდა.

რა ტენდენციების დანახვა შეიძლება ბოლო წლებში თბილისის განაშენიანებაში, რაზე მეტყველებს ქალაქის განვითარების ტემპი?

ის ტენდენცია, რომელიც მშენებლობაში წინა ხელისუფლების მოსვლისთანავე ჩამოყალიბდა, ბოლო წლებში არ შეცვლილა. მაშინ გაჩნდა მშენებლობის მხოლოდ მაქსიმალური მოგების თვალსაზრისით დანახვის ტენდენცია და ამას მსხვერპლად შეეწირა ძალიან ბევრი ფასეულობა. ამ ტენდენციის შესაბამისი ინსტრუმენტები თბილისის ხელისუფლებამ ძალაუფლების მოპოვებისთანავე შემოიღო  - მაგალითად, სიმჭიდროვის კოეფიციენტების ,,გაყიდვა“.

 განაშენიანების სიმჭიდროვეები (ანუ მოშენებული ფართის თანაფარდობა სამშენებლო მიწის ნაკვეთთან და სართულების ბრუტო ფართების ჯამის შეფარდება იმავე ნაკვეთის ფართთან) მნიშვნელოვნად განაპირობებენ ამ ნაკვეთის გამოყენების ეფექტურობას, კომფორტულობას, ჰიგიენურ სიჯანსაღეს და ა.შ. რაც მაღალია სიმჭიდროვე, მით დაბალია კომფორტულობა და მით მაღალია მენაშენის მოგება. ძალიან დაბალი სიმჭიდროვეც არ არის მიზანშეწონილი, რადგან ქალაქურ გარემოსა და ფუნქციათა მჭიდრო თანაარსებობის პირობებს ვერ ქმნის. ამას ეკოლოგიური მნიშვნელობაც აქვს - რაც უფრო დაბალია სიმჭიდროვე, მით  უფრო დიდ ფართზე ვრცელდება ქალაქი, ჩნდება  შორ მანძილზე გადაადგილების საჭიროება, გამონაბოლქვიც მატულობს და ა.შ. ძალიან მაღალი სიმჭიდროვე კი ცხოვრების ხარისხის დაქვეითებაა - ეს არის მწვანე სიბრტყეების, გამზეურების და განიავების ნაკლებობა.  ცხოვრების ხარისხი ზოგადად სხვადასხვა ფაქტორებში გამოიხატება: მაგალითად, საცხოვრებელ შენობებს უშუალოდ საცხოვრებელი ფართის გარდა ეზოებიც სჭირდება. ეს საცხოვრებლის ძალიან მნიშვნელოვანი კომპონენტია. სიმჭიდროვის გაზრდის შემთხვევაში კი ეზოს ფართი მცირდება და მცხოვრებლები ვეღარ სარგებლობენ. ამ კოეფიციენტებს საბჭოეთში ნეტო სიმჭიდროვეები ერქვათ. ამ ფართებში არ შედის საზოგადოებრივი სივრცეები: ქუჩები, მოედნები, სკვერები და ა.შ.

საზოგადოებრივი სივრცეების ფართისთვის თუ არსებობს რაიმე კოეფიციენტი?

არ არსებობს. ქალაქის სიჯანსაღისთვის აუცილებელია იმ საკითხებზე  ზრუნვაც, რომ ფეხით მოსიარულეებს საკმაო ფართი ჰქონდეთ, არსებობდეს პარკები, სკვერები და ა.შ. საბჭოთა კავშირში ამ მოთხოვნების გათვალისწინებას გამოყენებათა აუცილებელი ჩამონათვალი და ბრუტო სიმჭიდროვის ნორმები უზრუნველყოფდა. ბრუტო სიმჭიდროვე ერთ ქალაქმშენებლურ ერთეულზე ითვლებოდა და მოიცავდა მის მთელ ტერიტორიას. ასეთი სიმჭიდროვის კოეფიციენტს დღეს  არც ჩვენი და არც ევროპული კანონმდებლობა არ იცნობს, თუმცა ევროპული ქალაქები საზოგადოებრივი სივრცეების საკმარისობაზე სხვა ინსტრუმენტებით ზრუნავენ. მაგალითად, მწვანე ფართის გარკვეული რაოდენობა ერთ სულ მოსახლეზე, ან გარკვეული კატეგორიის ქუჩის განაკვეთის განსაზღვრა იმისთვის, რომ ქუჩამ სხვადასხვა ფუნქციებით დატვირთვა შეძლოს. ქუჩასაც აქვს თავისი ფუნქციები: სავაჭრო, საოფისე, სატრანსპორტო და ა.შ. რასაც შესაბამისი სივრცე და ზომა სჭირდება.

რას გულისხმობს სიმჭიდროვის კოეფიციენტის ,,გაყიდვა“ და რატომ გამოიყენა ის თბილისის მერიამ?

„რევოლუციის“ შემდეგ ქალაქის მმართველობამ შემოიღო წესი, რომლის მიხედვითაც შესაძლებელია ნეტო სიმჭიდროვის კოეფიციენტების აწევა.  ანუ კანონით დაწესებულია გარკვეული სიმჭიდროვის ზედა ზღვარი, მაგრამ ამ სიმჭიდროვის მომატება შეიძლება, თუ ფულს გადაიხდი. ეს იგივეა, რომ რამე აკრძალული იყოს, მაგრამ ფულის გადახდის შემდეგ შეძლოთ ამ აკრძალვის დარღვევა.  

ამ ნორმამ გააუარესა ქალაქური სივრცე და ქალაქური სტრუქტურები ნგრევამდე მიიყვანა. ასეთი ნორმის დაწესების საშუალება კი ქალაქის ხელისუფლებას ცენტრალურ კანონმდებლობაში დაშვებულმა ძალიან უხეშმა შეცდომამ მისცა. კანონი ,,სივრცითი მოწყობისა და ქალაქმშენებლობის შესახებ“ ტერიტორიათა გამოყენების პარამეტრებს ადგენს მთელი ქვეყნისთვის, მაგრამ მასშივე წერია, რომ პარამეტრების შეცვლა და საკუთარ თავზე მორგება კომუნებს თავად შეუძლიათ. ქალაქმგეგმარებლური პირობების დაწესების კომუნებზე დელეგირებული უფლება გერმანიაშიც კი არ არსებობს, მიუხედავად იმისა, რომ იქ რეალურად არსებული ადგილობრივი თვითმმართველობები და ფედერაციული მოწყობაა.

რა მომავალი ელის ასეთ პირობებში ქალაქს?

 ქალაქს  სიხალვათე სჭირდება. მიწა უნდა სუნთქავდეს... ინვესტორისთვის კი, რომელსაც, მაგალითად, 1000 კვ მეტრი ნაკვეთი აქვს, მოგების თვალსაზრისით ამ ფართის  მთლიანი ათვისება მეტ მოგებას მისცემს, ვიდრე ნაწილობრივი.  მაგრამ წარმოიდგინეთ  ასეთ სახლში ცხოვრება, ეზოსა და მწვანე ნარგავების გარეშე. ასეთი  ნაგებობებით შექმნილი ქალაქი ბეტონის გროვად  იქცევა. ასეთი ქალაქები არსებობს იქ, სადაც არ არსებობს გონივრული ქალაქმშენებლობა. სამწუხაროდ, თბილისი, ძალზე ჩქარი ტემპით ემსგავსება ასეთ ქალაქს. ინვესტორს ყოველთვის  მოკლევადიანი გეგმა აქვს და უამრავ მექანიზმს ფლობს, რომ საზოგადოებისთვის ზიანის მიყენების ფასად მიიღოს  დამატებითი მოგება. ვისაც სჯერა დაურეგულირებელი ბაზრების და იმის, რომ ბიზნესმენის მოგებისკენ სწრაფვა ფაქტიურად, საზოგადოების ინტერესებს ემსახურება, უნდა აღიაროს, რომ ეს ილუზიაა -   ტყუილი, რომელზეც ამდენი ხნის განმავლობაში ლაპარაკობენ ნეოლიბერალები. შეიძლება შემედავოთ, რომ  თუ საცხოვრებელი პირობები მართლაც ასეთი დაბალი ხარისხისა იქნება, ადამიანები იქ ცხოვრებას არ მოისურვებენ და ბინა გაუფასურდება, მაგრამ  ასე არ არის - ჩამოიარეთ მცხეთის ქუჩა, ჯანაშიას ქუჩა და სხვა უამრავი ადგილი, სადაც ხალხმა უვარგის სახლებში სხვადასხვა მოტივით ძალიან ძვირად იყიდა ბინები. ამაში როლს თამაშობს პრესტიჟი, რეკლამა... ადამიანის მოსატყუებლად ბევრი საშუალება არსებობს. საბოლოოდ კი ისე ხდება, რომ  ქალაქში  დაბალი სტანდარტის უბნები იქმნება. ოდესმე ეს ადამიანები მიხვდებიან, რომ ცუდად ცხოვრობენ, სხვაგან გადასახლებას დაიწყებენ და ნელ-ნელა ამ ე.წ. წარმატებულ და მაღალშემოსავლიან მოსახლეობას დაბალშემოსავლიანი მოსახლეობა ენაცვლება, „წარმატებულები“ კი სახლებს „უკეთეს პირობებში“ აიშენებენ. მაგალითად, მეორე უკიდურესობას მიმართავენ და სუბურბანულ გარემოში  გადასახლდებიან. ქალაქის გარშემო გაჩნდება ერთ და ორ სართულიანი დასახლებები, სადაც ბევრი სიმწვანე და ხეხილი ექნებათ, მაგრამ ასეთი დასახლებები გააფუჭებს სასოფლო სამეურნეო სავარგულებს, ბუნებას, ჰაერს გამონაბოლქვით დატვირთავს, რაკი  მსგავს უბნებში მცხოვრებთ ყველაფერზე ქალაქში სიარული მოუწევთ. მათი მიტოვებული ბეტონის ჯურღმულები კი, სადაც დაბალშემოსავლიანი ადამიანები იცხოვრებენ, ბეტონის გეტოებად გადაიქცევა. - აი ეს მომავალი ელის თბილისს, მცხეთის ქუჩის განაშენიანებას, ვაკის განაშენიანებას, ყველა უბანს, სადაც მშენებლობის ნორმები ირღვევა და სიმჭიდროვის მაჩვენებლები მაღლა იწევს. ამით ქალაქი გააფუჭეს და რეალური ფასი დაუკარგეს. მარტო ესთეტიურ ფასს კი არ ვგულისხმობ, რეალური საბაზრო ფასიც დაუკარგეს.

რა მიზანს ემსახურება არსებულ ვითარებაში ისეთი კანონის მიღება, რომელიც მშენებლობების მწარმოებლებს დარღვევებს პატიობს?

ეს ყველაფერი  მენაშენეების ინტერესებისთვის კეთდება - ამდენი რამე დააშავეს და ერთ მშვენიერ დღეს პასუხი აღარ მოეთხოვებათ. მათი აშენებული სიმახინჯეები კი ექსპლოატაციაში შევა და ხალხს ცხოვრებას გაუმწარებს.

ეს კანონი სიგნალია - პირველი შემთხვევაა, როდესაც ახალმა ხელისუფლებამ დაიწყო ლობისტების დაკრულზე ცეკვა. ცალსახაა, რომ კანონი მენაშენეთა ლობის შედეგია. ეს იმის ძალიან ცუდი ნიშანია, რომ შეიძლება ახალმა ხელისუფლებამ იგივე გზა გააგრძელოს ქალაქმშენებლობაში, რაც წინა ხელისუფლებამ გაკაფა და ეს უკვე კატასტროფა იქნება.


რეკლამა